پاکستان دچابهار بندر د ناامنۍ لپاره ځانګړي وسله وال راپورته کړي

له پاکستاني مالونو د افغانستان د اقتصادي نظام د ژغورني عمده بدیله لویه لاره له غټ خطر سره مخامخ شوي ده. د نیمروز- هلمند ترمنځ شاوخوا ۴۰۰ کیلو متره لویه لاره له هغو دښتو تېرېږي چې د طالبانو تر ګواښ لاندې دي.
له تېرو څوو کلونو راهیسې طالبانو پر دې لاره تګ ـ راتګ کولو؛ خو سره له‌دې چې د دې لارې د ساتنې په موخه افغان ملي اردو او ملي پولیسو ځای ـ ځای امنیتي پوستې هم جوړې کړې‌دي.
د لارې په اوږدو پراته خلک وایي، هره ورځ د نیمروز غور غوري ولسوالي کې پر لويه لار طالبان کله ناکله د ماسپښين له‌خوا؛ خو هره ورځ د سهار له ۸ تر ۱۰ بجو پورې خلک له موټرو راکښته کوي او تالاشي یې اخلي.
شاوخوا یوه میاشت مخکې د چاه‌بهار بندر له لارې د هندوستان زرګونه ټنه د مرستې غنم افغانستان ته راورسېدل.
ځایي خلک وایي، پخوا طالبانو دغه کار نه کولو؛ خو د چاه‌بهار بندر له پرانیستې سره سم د دوی فعالیتونه ډېر شوي‌دي. ځايي خلک ادعا کوي چې دا کار د پاکستان له لوري کېږي.
په نیمروز ولایت کې مدني فعال‌اسدالله پتمن وايې، د چاه‌بهار پرانیسته او ناامني سره تړلي ځکه دي چې پاکستان هېڅکله نه غواړي چې د هندوستان او افغانستان سوداګريزې اړیکې ټینګې شي.
دوی وایي، دا لویه لار اوس د پاکستان ښه بدیل دی او که امن وي؛ پاکستان پر افغانستان فشار نه‌شي راوړلی چې د هند له سوداګریزو دوستۍ لاس واخلي. د نیمروز ځای‌ناستی امنیه قوماندان او د امنیت امر ډګروال صالح‌محمد مسعود هم دا مني چې طالبان کله ناکله پر لويې لارې تګ ـ راتګ کوي.
ښاغلی مسعود وايي چې د چاه‌بهاربند پرانیستنې سره سم یې هڅه کړې چې د لویې لارې امنیت له‌پاره عملیات وکړي. نیمروزیان داسې مهال د دې لویې لارې امنیت غوښتنه کوي چې اوس ډېر سوداګر غواړي د کاروبار له‌پاره د کراچۍ بندر پر ځای چاه‌بهاربندر غوره کړي چې هم اسانه او هم ارزانه دی.
افغانستان هیله‌من دی چې د دې بندر په فعالېدو سره دا هېواد د منځنۍ اسیا هېوادونو ته چې په وچه راچاپېر دي؛ د سوداګریزو مالونو د ټرانزیټ لاره شي او له دې اړخه هرکال میلیونونه ډالر عواید ترلاسه کړي.
دغه هېواد ویلي، د چاه‌بهار بندر او د افغانستان ټرانزیټي لاره به سبب شي چې د افغانستان د لېږد ـ رالېږد پر بنسټونو هند ته د پانګونې فرصت برابر شي.
افغانستان کې د ځېنو کتونکیو په وینا، د چاه‌بهار طرحه د افغانستان او هند ترمنځ د سوداګریزې ورکړې د اسانتیا ترڅنګ، کولی شي دا هېواد په منځني ختیځ کې له نویو بازارونو او اروپا او امریکا سره ونښلوي.
افغانستان د ایران د بندرعباس او د پاکستان د کراچۍ بندر په پرتله د چاه‌بهار بندر د سوداګریزو توکیو د وارداتو او صادراتو له‌پاره ښه او ارزانه بولي چې اوسمهال همغو بندرونو ته د توکیو د تبادلې له‌پاره اړ دی.
د چاه‌بهار بندر د بندرعباس او کراچۍ بندرونو په پرتله په ترتیب سره ۹۰ او ۷۰۰ کیلومتره د افغانستان مرکز ته نږدې دی او د افغانستان سوداګرو دا فرصت ورکوي چې خپل توکي د نورو بندرونو په پرتله ۲۰ په سلو ژر وارد او صادر کړي.
د افغانستان حکومتي چارواکو همدراز ویلي، د چابهار له لارې د سوداګرو د هر کانټینر واردېدونکي مال لګښت به د اوسنیو بندرونو په پرتله له ۵۰۰-۱۰۰۰ ډالره ارزانه وي.
افغانستان همداراز هیله من دی چې دا کار وکولی شي په افغانستان کې ډېرو خلکو ته د کار زمینه برابره کړي او د سوداګرو ستونزې حل شي چې د کراچۍ بندر له لارې ورسره مخ دي.