مخکې له دې چې د تاریخ لوستلو اهمیت، ضرورت او ګټو ته راشو، ښه به وی چې په یو څو کرښو کې د موضوع د سریزې په ډول د تاریخ پر مفهوم باندې هم یو څه رڼا واچول شی.
تاریخ یوه عربی کلمه ده، جمعه یې تواریخ ده چې لفظی معنی یې وخت دی، اصطلاحی تعریفات او مفاهیم یې مختلفو علماوو په مختلفو الفاظو سره بیان کړی دی چې یو څه به یې دلته د نمونې په ډول ذکر کړو: ټول هغه حالات او حوادث چې تېرې زمانې کې پر فرد، ډلې او یا ټولنې باندې په مختلفو اړخونو کې تېر شوی دی د هغې د علمی او څیړنیزو اصولو پر اساس بیانولو ته تاریخ وایی.
امام التواریخ عبدالرحمن بن خلدون التونسی وایی: تاریخ د لومړۍ درجې علم او ډېرو فوائدو او ښو نتایجو فن دی.
او بیا وایی: تاریخ د بشری ټولنې د مختلفو زمانو او وختونو په مختلفو اړخونو پورې اړوند انځورونو وړاندې کولو ته وایی… لکه انسان د یو غیر تمدنی حالت نه په تدریج لومړنی تمدنی حالت او بیا تر ننه پورې پرمختګ او ترقی کړې ده.
الکافیجی په خپل کتاب المختصر فی علم التاریخ کې داسې وایی: تاریخ د زمانې حالات او د هغو حالاتو په باب د معلوماتو د یقینی هڅو او کوښښونو نوم دی.
ارنولډ توین بی (Arnold Toynbee) معاصر غربی تاریخ پوه بیا وایی: د بدلون موندونکو بشری معاملاتو د څېړنې او تحقیق نوم تاریخ دی.
نور یې هم ډېر تعریفات او مفاهیم بیان شوی دی، خو معاصرو مؤرخینو د بشری ټولنې اجتماعی اړخ یادونې ته تاریخ ویلو باندې ډېر تاکید کړی دی، چې تاریخ یوازې تر جنګونو، فتوحاتو او شکستونو پورې محدود نه، بلکې نورو اجتماعی حوادثو یادونه لکه زلزله، قحط، سیلابونه…
خو دا یوازې ددې معاصرو علماوو نظر او په هغه ټینګار نه دی، بلکې د دوی نه څو پیړې وړاندې د تاریخ پلار امام ابن خلدون هم په دې اړخ ډېر ټینګار کړی دی.
نتیجه: تاریخ د بشری ټولنې د تېرې زمانې د حوادثو او واقعاتو د ځانګړی منهج او تګلارې په طریقه بیان او لیکنه او په علمی او اکادیمیکو اصولو باندې د هغې فهم، تحلیل او تفسیر دی، په داسې شکل چې یو څه حقایقو ته پکې ورسېدل شی، چې د ماضی او حاضر د فهم په رڼا کې راتلونکی جوړ کړی شی.
کله چې د عمومی تاریخ نه (په ځانګړی ډول) اسلامی تاریخ ته راشو، نو اسلامی تاریخ بیا په عامه معنی د یو معین قوم او اولس تاریخ نه دی، بلکې دا د یو حرکت او نهضت تاریخ دی، د یوې ایدیالوژۍ د عروج او زوال داستان دی او اسلامی تاریخ یو قوم او ډلې ته د انتساب پر ځای باید امت ته منسوب کړو، ځکه چې مسلمان قوم په اصل کې یو امت دی او اسلامی امت دې ته وایې چې هغوی یوې عقېدې، یوې ایدیالوژۍ او مشترک فرهنګ او بالاخره مشترکو مصالحو او تمدن سره تړلی وی، پرته له دې چې هغه دې شرقی او یا غربی او د نړۍ په بلې جغرافیوی منطقه کې ژوند کوی او یا دې د کوم نژاد، قوم، قبیلې او یا خیل پورې تعلق ولری.
د مصر یو اسلامی شاعر د تاریخ د اهمیت په باب وایی:
((اقرأ التـاریخ إذ فیه العـبر – ضـل قوم لیس یدرون الخبر
لیس بإنسان و لا عاقل – مَـن لا یعی التاریخ فی صدره
و من وعی التاریخ من قبله – أضاف أعمارًا إلى عمره))
یعنی تاریخ ولولئ چې د عبرتونو نه ډک دی، او څوک چې له تاریخ څخه نه وی خبر هغه لاره ورکه کړې ده، او څوک چې د تاریخ نه بې خبره وی، هغه د انسانیت او عقل نه خلاص دی، چاچې دتېرو قومونو له تاریخ نه ځان خبرکړ، نو (د تجربې په لحاظ) خپل عمر یې د هغوی ټولو د عمرونو په اندازه اوږو کړ.
د تاریخ اهمیت:
• تاریخ د امتونو، قومونو او اولسونو حافظه او ذاکره ده او هېڅ امت او قوم د حافظې او ذاکرې نه پرته ژوند نه شی کولای.
• د تاریخ لوست او د هغې د درسونو او عبرتونو استخراج د قوی قومونو کار دی.
• تاریخ د ولسونو ریښه ده.
• تاریخ د ولسونو د تجربو میدان دی.
• د تاریخ په پاڼو کې د عاقلانو لپاره درسونه او عبرتونه پراته دی، ځکه چې تاریخ د تیرو نسلونو د عقلونو انتاج او لاسته راوړنه ده.
• هغه امت چې خپل تاریخ نه لولی، هېڅکله به هم هغه د خپل اوسنی حالت ښه قیادت ونشی کولای او نه به د خپل راتلونکی لپاره ځان ته لاره غوره کړی.
• او مونږ سره ډېر ښه شاهد د دې لپاره دا دی چې هغه قومونه چې تاریخ نلری، هغوی په دې هڅه کې دی چې د ځان لپاره د دروغو تاریخ جوړ کړی، تر څو د نورو قومونو په مینځ کې دوی هم د تاریخی قومونو او دولتونو په توګه یاد شی.
او ښه مثال یې امریکا او اسرائیلی غاصب دولت دی، چې په دې هڅه کې دی چې خپل قوم او ولس ته وښایی چې مونږ هم یو تمدنی اوږد تاریخ لرو.
نو ډېر افسوس د هغه چا په حال چې د یو ځلانده، اوږده او ژور تاریخ خاوند هم وی، خو هیڅکله له خپل تاریخ څخه استفاده نه کوی.
نو امت باندې چې کله هم کومه بده ورځ راځی، باید خپل تاریخ ته رجوع وکړی او د خپل تیر شوی تاریخ په رڼا کې د نوو راپیدا شوو مشکلاتو اسباب ولټوی، چې څرنګه داسې شوی او بیا څنګه حل شوی دی او له دې لارې نه خپلې راتلونکی ته حلول پیدا کړی او په دې سره امت ته د ورپیښو چلنجونو مقابل کې ځان تقویه او مقابلې ته ځان اماده کړی.
ارنولډ توین بی وایی: څوک چې تاریخ لولی او له هغه نه زده کړه نکوی، هغه داسې خلک دی، چې خپل ژوند کې یې احساس له لاسه ورکړی او د نفس د محاسبې او ویرې نه یې مرګ ته په ژوند باندې لومړیتوب ورکړی دی.
د تاریخ د لوستلو ډېرې ګټې دی، په فردی ډول د تاریخ مطالعه انسان کې د نقد ملکه تقویه کوی، د انسان د شخصیت په جوړښت کې ورسره مرسته کوی او د تفکر افق یې پراخوی او هر انسان تاریخ ته د لیک او لوست په ډول اړتیا لری او په ټولنیز ډول د کمزورۍ او قوت اسباب په ګوته کوی، چې په کوم وخت کې ټولنې څنګه او د کومو اسبابو په وجود سره پرمختګ کړی او کوم وخت کې د کومو اسبابو او عواملو له امله وورسته پاتې شوې ده.
د تاریخ د مطالعې په وسیله تېر وخت پېژندل کېږی، روان حالت ورباندې جوړیږی او د ښه راتلونکی لپاره لاره ورباندې ترسیمېدلی شی.
قرآن کریم مونږ ته د تېرو امتونو ځای پر ځای احوال بیان کړی، چې زمونږ امت ترېنه عبرت او پند واخلی، لکه چې الله تعالی فرمایی: ((قدخلت من قبلکم سنن فسیروا فی الارض فانظرو کیف کان عاقبه المکذبین)) آل عمران – ۱۳۳
((لقد کان فی قصصهم عبره لاولی الالباب)) یوسف – ۱۱۱
((فاقصص القصص لعلهم یتفکرون)) الاعراف – ۱۷۶
او همدارنګه رسول الله صلی الله علیه وسلم خپل امت ته د داسې حوادثو خبر ورکړی، چې راتلونکی کې به ترسره کېږی، تر څو امت له هغو نه پر خپل حاضر او راتلونکی عالم وی او پوهه ولری. لکه د قسطنطینې فتح چې دا کار شوی دی او د روم فتح چې لاپاتې ده او بعضې نور جنګونه چې د یهودو او نصاراوو سره به کېږی او همدارنګه د قیامت د علاماتو خبرداری یې ورکړی دی.
تربیتی فواید:
• یو مسلمان د اسلامی تاریخ له مطالعې نه دا زده کوی، چې اسلامی امت د یو لوی هدف لپاره پیدا شوی دی، چې هغه د الهی منهج او تګلارې سره سم د زمکې ابادول دی او په دې لاره کې زمونږ لپاره ښه بېلګه او قدوه انبیاء (په څانګړی دول رسول الله صلی الله علیه وسلم)، صحابه، علماء، مجددین، اولیاء او مصلحین دی، چې د دعوت لپاره یې کار کړی دی.
• د تاریخ په مطالعې سره د انبیاوو او رسولانو له تاریخ څخه یو مسلمان خبریږی، چې په ښه طریقه یې کار کړی او څه مشکلات یې ګاللی چې په همدې سره د یؤ مسلمان ایمان تقویه کېږی.
• همدارنګه د تاریخی مطالعې په وسیله د مجددینو، مصحلینو او دعوتګرانو د تاریخ نه انسان خبریږی، ځکه چې د هغوی د احوالو په خبرېدو سره په یو مسلمان کې همت پیدا کېږی، مایوسی له مینځه ځی او د اسلامی دعوت او اصلاح د کار لپاره ورسره هیله او امید پیدا کېږی.
photos of real viagra https://wowviaprice.com generic viagra scam
viagra femenina de venta en farmacias what would happen if you took expired viagra can i take viagra after dinner
buy viagra in south africa online https://paradiseviagira.com/ viagra free sample pack
viagra online compare prices where to get viagra for women film venditore di viagra
can you be too young to use viagra https://buybuyviamen.com viagra tipps tricks
side effects of drinking and viagra https://purevigra.com/ can i take two viagra pills
usa viagra overnight viagra online buy paypal viagra for sale no prescription
byy viagra online viagra and cialis viagra singapore online
100mg sildenafil no rx canadian viagra soft tabs viagra prescriptions
genuine viagra australia acheter viagra a montreal viagra soft
viagra over the counter cost buying viagra without prescription order viagra europe
de donde viene la viagra cvs price of viagra efficacitГ© viagra 100
durex presents new viagra condoms es necesaria receta para viagra en espaГ±a viagra and insurance coverage
brand viagra 100mg price where can you get female viagra online pharmacy canada generic viagra
nursing dissertation university coursework help essays online type
how to take viagra usa viagra cheap viagra
effective cover letter college essay citation research proposal psychology
buy essays already written research paper mills writing expository essay
writing a personal essay for grad school essay writers needed homework writing service
descriptive writing essay proposal for a research paper essay writing reddit
graduate thesis proposal qualitative dissertation nursing dissertation
writing an argumentative research paper college essay subjects writing custom
write my paper reviews presentation school good thesis statements for research papers
cheap viagra in australia viagra las vegas nv viagra australia
cialis buy online cialis professionals cialis 800mg black
really really cheap cialis buy cialis online cialis professional legitimate
viagra for women in india cheapviagrathatacceptsmastercard generac viagra
viagra paypal payment canada cheap viagra viagra from usa pharmacy
cialis with effexor generic cialis quick shipping cialis australia express shipping
viagra for sale in canada buy brand viagra online cheap viagra uk
australain oral jelly viagra viagra in ireland chdap viagra
Ознакомится с материалом вы можете по ссылке: hydraruzxpnew4af.onion
overnight viagra priligy and viagra viagra sampleviagra cialis
levitra 20mg tab schering
generic viagra without perception
se vende cialis+farmacia+sin receta Jeady Dam
cialis without prescription xl
tadalafil cialis
where to buy viagra in toronto Jeady Dam
snafi tadalafil 20mg effects
non generic viagra
buy viagra walmart pharmacy Jeady Dam
buy cialis 100mg online
viagra for sale usa
lexapro cheaper Jeady Dam
generic cialis available in us
viagra from canada pharmacy
sildenafil 50 mg dosage Jeady Dam
pharmacy rx one north drug store best drugstore blush
ed pills that work quickly drugstore cowboy texas state board of pharmacy
best drugstore eyeshadow indian pharmacy us pharmacy
pharmacy online people’s pharmacy canadian pharmacy cialis
ed meds online canada online pharmacy best erectile dysfunction pills
24 hr pharmacy near me http://pharmacy-onlineasxs.com/ pharmacy drugstore online
viagra order cheap
viagra tablets for sale uk
buy cialis from canadian pharmacy Jeady Dam
canadian pharmacies online cheap erectile dysfunction pills online uk pharmacy
buy xenical usa
low cost viagra 100mg
lilly coupons for cialis Jeady Dam
brand cialis us pharmacy
canada cialis 20 mg
levitra 20mg berlin Jeady Dam
drugstore cialis canada
viagra online reviews
cialis tab 20 mg36 hours photos an prices cheap Jeady Dam